Zij lieten zich de Waal overzetten

Zij lieten zich de Waal overzetten en vonden een rijtuig in het zoo aangenaam over Nijmegen liggend dorpje, Lent geheeten. Van daar beschouwden zij met verrukking het zoo heerlijk aan de Waal gelegen, pas door hen verlaten Nijmegen, en herinnerden zich met genoegen hun bezoek op het Valkhof, dat zich met zijn trotsch kasteel en statelijken toren, ter zijde van de stad, in de Waal spiegelde. 

Dit is een fragment uit de in 1808 verschenen historische roman Het leven van Maurits Lijnslager van A. Loosjes Pz. Samen met andere schrijvers waarschuwde de auteur in het begin van de 19de eeuw tegen de komst van Lodewijk Bonaparte. Het heeft niet geholpen want Napoleon maakte zijn broer koning van het Koninkrijk Holland (1806-1810). Tijdens dit ‘nep-koninkrijk’ werd het literaire werk van Loosjes sterk anti-Frans en zeer vaderlandslievend. Dat kwam tot uiting in Het leven van Maurits Lijnslager dat één grote lofzang op de Hollandse natie is.

Adriaan Loosjes Pz (Petruszoon), Den Hoorn 1761 – Haarlem 1818, was een buitengewoon actief man. Iets van zijn productiviteit blijkt al als hij op 16-jarige leeftijd de Latijnse school afsluit met een toespraak in Latijnse verzen. Hij richt tijdens zijn studietijd twee culturele genootschappen op en schrijft gelegenheidsgedichten. In 1780 verschijnt zijn eerste roman Deugd boven vernuft. In die tijd begint hij zich ook te uiten als politiek dichter. Hij laat tijdens de Vierde Engelse Oorlog (1780-1784) geen kans onbenut om zijn nationalistische gevoelens te uiten, zoals in Zegezang op de vaderlandsche helden, nadat zy den Engelschen Admiraal Parker met zyn vloot op de vlugt hadden gedreven (1781).

Maar Loosjes vult zijn tijd niet alleen met schrijven. In 1782 legt hij zijn proeve van bekwaamheid voor het Haarlemse boekverkopersgilde af, trouwt en begint zijn eigen boekhandel-uitgeverij. Groot voordeel is dat hij voortaan zijn eigen werken kan uitgeven.

Naast dit alles heeft de onvermoeibare man grote belangstelling voor toneel. Hij richt het toneelgezelschap ‘Leerzaam vermaak’ op, staat soms zelf op het toneel en schrijft in een paar jaar tijd acht toneelstukken.

Sociaal maatschappelijk gezien laat hij zich ook gelden. Hij richt de Haarlemse afdeling van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen op en is medeoprichter van de Vereeniging ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels, de huidige Koninklijke Vereniging van het Boekenvak.

In Het leven van Maurits Lijnslager komt Lijnslager met een gezelschap Gelderland binnengereden vanuit Kleefsland. Ze blijven kort in Beek, rijden door de heerlijkheid Upbergen en zijn dan voor het donker binnen de vestingmuren van Nijmegen. De volgende dag bezoeken ze het Valkhof en het Raadhuis. Na nog wat rondgewandeld te hebben, steken Maurits en zijn medereizigers de Waal over om richting Tiel te gaan. Dan komen wij aan bij bovenstaand fragment. Wethouder Ben Verhees heeft het op 26 november 2017 als baken onthuld op het terras van Café Waalzicht aan de Oosterhoutsedijk. Vanaf deze locatie zien wij ruim 200 jaar na Loosjes nog steeds de Waalkade van Nijmegen. Maar niet “zijn trotsch kasteel en statelijken toren”, want die zijn in 1797 gesloopt. Over herbouw van de toren is al vele jaren veel gedoe. En dat zal nog wel even zo blijven.

Een van de aanwezigen bij de onthulling van dit baken merkte treffend op: ”Wat ik erg mooi vind aan dit fragment op deze plek is, dat in Veur-Lent alles veranderd is, het is een eiland geworden, er zijn ik weet niet hoeveel bruggen bij gekomen, er zijn talrijke huizen gesloopt, maar inderdaad het uitzicht op het ‘zo heerlijk aan de Waal’ gelegen Nijmegen is hetzelfde gebleven.”

Bron
Digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren (www.dbnl.org)

Voor meer informatie zie hier