Op het tippeltrottoir

Op het tippeltrottoir, aan de voet van de kruittoren, stond ze haar zwarte haar te borstelen, dwars over haar hoofd naar links, dan een gelijk aantal slagen naar rechts, dan weer evenveel naar links, met een mechanische ijver. Wanneer de haren uitwaaierden in het lamplicht waren ze eventjes van goud.

Dit fragment is afkomstig uit Mystiek lichaam, Een geschiedenis (1986), de bekendste roman van Frans Kellendonk (1951-1990) waarmee hij de F. Bordewijkprijs won. De roman vertelt de belevenissen van drie leden van de familie Gijselhart, bestaande uit een gierige vader, een door een Joodse arts bezwangerde dochter en een homoseksuele zoon. Alle personages zijn uitvergrotingen. Met deze familie heeft Kellendonk een situatie geschapen waarin hij allerlei nogal provocerende ideeën over seksualiteit, religie, gezin en individu kan demonstreren. Deze opvattingen, maar vooral enkele minder vleiende opmerkingen over het Jodendom en homoseksualiteit veroorzaakten grote opwinding in de literaire kritiek.

De (hoofd)personages in Kellendonks werk proberen vat te krijgen op hun verleden, hun geschiedenis, om zich een houding in het leven te kunnen geven, wat meestal eindigt in ontgoocheling en onvermogen. Illusie wordt tot desillusie. Kellendonk vermijdt grote woorden en gebaren: zijn stijl is koel observerend met oog voor details. Hij schept er plezier in, iets nieuws te doen met een uitgekauwd populair genre. Zo zou je Bouwval als een streekroman, De nietsnut als een thriller en Mystiek lichaam als een moraliteit kunnen lezen.

Kellendonk, geboren in Nijmegen, debuteerde in mei 1977 met de verhalenbundel Bouwval, bekroond met de Anton Wachterprijs. Hij schreef een klein oeuvre bijeen maar was als vertaler / essayist van voornamelijk Engelstalige literatuur zeer productief. In 1990 overleed Kellendonk aan de gevolgen van aids.
In de jaren 2015-2018 zijn bij uitgeverij Querido verschenen een nieuw opgezette editie van zijn verzameld werk, een zo compleet mogelijke verzameling van zijn brieven en zijn biografie.
Vanaf 1993 kent de Radboud Universiteit de jaarlijkse Frans Kellendonklezing; ook heeft de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde de driejaarlijkse Frans Kellendonkprijs ingesteld.

Het oorspronkelijke literaire baken in het Kronenburgerpark – mede mogelijk gemaakt door subsidie vanuit het Kellendonkfonds – bevatte een ingekorte versie van de huidige tekst en enkele tekstregels van Frank Boeijen. Begin 2020 is het nieuwe baken van Kellendonk gerealiseerd. Ter gelegenheid hiervan heeft de Werkgroep Literaire Bakens Nijmegen op 17 februari 2020 de bezoekers van de Frans Kellendonklezing een ansichtkaart van dit literaire baken aangeboden.

 

Bron
Frans Kellendonk: Mystiek lichaam. Een geschiedenis, Meulenhoff, 1986
Voor meer informatie zie hier